Hebben corporaties koudwatervrees voor warmtepompen?

Voor woningcorporaties staat het verduurzamen van hun woningvoorraad hoog op de agenda. Dat is onder andere een gevolg van de afspraken die hun koepelorganisatie Aedes met het Rijk heeft gemaakt. Desondanks is van grootschalig verduurzamen nog geen sprake. Deels vanwege financiële drempels, maar ook omdat corporaties zekerheid willen hebben over de in te zetten technieken, zoals warmtepompen. Terecht? Diverse corporaties zijn met warmtepompen de experimenteerfase voorbij. Tekst: Ferdinand Pronk

In 2012 sloten de koepel van woningcorporaties Aedes en het ministerie van Binnenlandse Zaken het Energieakkoord. In tien jaar tijd zouden alle 2,4 miljoen corporatiewoningen gemiddeld energielabel B hebben. Een aantal corporaties handhaaft die doelstelling onverkort, maar andere geven aan dat niet te gaan halen. Nul-op-de-meter-woningen zijn nog verder weg. Volgens een recente enquête van Finance Ideas onder ruim driehonderd corporatiesbestuurders en -managers is meer dan de helft van de woningcorporaties bang spijt te krijgen van de benodigde investeringen, temeer omdat ze de huren niet willen laten stijgen. Volgens Aedes vergt het 100 miljard euro om vóór 2050 de 2,1 miljoen corporatie-woningen gasloos en CO₂-neutraal te krijgen. Dit naast andere opgaven, zoals nieuwbouw. Het Rijk moet daarom volgens Aedes bijspringen.

Niet gasloos

Bij het verduurzamen kiezen corporaties blijkens de enquête vooral voor het isoleren van woningen en het plaatsen van zonnepanelen. Ze pakken het gasverbruik vooral aan (44 procent) door cv-ketels te vervangen voor varianten die minder gas verbruiken. Van de overige corporaties denkt de helft warmtepompen te gaan installeren en de andere helft om de warmtevraag uit het warmtenet te halen. De corporaties die aan warmtepompen denken, richten zich vooral op hybride warmtepompen: een niet-gasloze oplossing en daarmee een tussenstap op weg naar gasloze woningen.

Ambities

Een steekproef in de jaarverslagen van corporaties laat een positiever beeld zien. Woonbedrijf ieder1 (Deventer en Zutphen) wil dat zijn woningen in 2022 gemiddeld label B hebben en minimaal label D. In 2035 moeten alle woningen energieneutraal zijn. BrabantWonen heeft 2021 als datum om op gemiddeld energielabel B te komen. De woningen moeten in 2050 CO₂-neutraal zijn. Bij nieuwbouw zet BrabantWonen in op nul-op-de-meter en gasloos (geen fossiele brandstoffen). Triada gaat bij 2.625 woningen maatregelen treffen, zodat het uiterlijk in 2021 een woningportefeuille heeft met gemiddeld energielabel B.

Praktijkervaringen

Ondertussen doen corporaties ervaring op met warmtepompen. BrabantWonen startte in 2018 referentieproject ‘De Groene Brink’ in Oss. In een bestaand pand zijn vier woningen gerealiseerd met elk een andere installatie, namelijk een lucht/water-warmtepomp, luchtverwarming, een ventilatiewarmtepomp en een bodemwarmtepomp. Het doel is om te ontdekken wat de beste manier is om tot Nul-op-de-meter-woningen te komen. De installaties en energieprestaties worden nauwkeurig gemonitord, net als het gebruikersgedrag en de ervaringen van bewoners. De proef loopt tot september. Woningstichting De Woonplaats uit Enschede doet ervaring op met een nieuw type luchtwarmtepomp, dat tot 60 graden verwarmd. Door die hoge temperatuur kunnen de bestaande radiatoren worden gebruikt.

Andere corporaties zijn de experimenteerfase voorbij. Wonen Limburg installeerde in Melick bij vier woningen een luchtwarmtepomp, een warmteterugwininstallatie en zonnepanelen. Hierdoor komt de energiemeter op nul uit. Dat is gefinancierd met de uitgespaarde energielasten en een kleine huurverhoging. Het project was voor Wonen Limburg een logische stap, nadat een proefproject positief was afgesloten. En woningcorporatie Stadlander in Bergen op Zoom voorzag 41 nieuwbouwwoningen van een standaardinstallatiekast met een luchtwarmtepomp en een boilervat. De woningen voldoen aan de NOM-eisen.

Financiering

De corporaties zetten bij het verduurzamen hulpmiddelen in. Zoals de Regeling Vermindering Verhuurderheffing (RVV Verduurzaming), een vervolg op de STEP-regeling. De RVV is een fiscaal middel om investeringen in het verduurzamen van sociale huurwoningen aantrekkelijker te maken. Vanwege groot succes sluit de regeling overigens op 1 juli 2019. Het is nog niet bekend wanneer er weer een beroep op kan worden gedaan.

Het Klimaatakkoord geeft de mogelijkheid om de duurzaamheidsinvestering door te rekenen in de huur- of de servicekosten (EnergiePrestatieVergoeding). Het bedrag mag maximaal gelijk zijn aan de energielasten die de huurder uitspaart.

Partijen waaronder Aedes hebben de intentie ondertekend om binnen 3 jaar minimaal 100.000 woningen aardgasvrij of aardgasvrij-ready te maken”
Stimuleren

Aedes stimuleert de toepassing van warmtepompen door corporaties. Dat gebeurt onder andere met kennissessies door onafhankelijk deskundigen. Bij die gelegenheid wisselen leden praktijkervaringen uit. “Deze voorlichting is onderdeel van de ‘Startmotor’, uit het Klimaatakkoord”, zegt woordvoerder Marlies Kolthof. “Daarin hebben partijen, waaronder Aedes, de intentie ondertekend om binnen 3 jaar minimaal 100.000 woningen aardgasvrij of aardgasvrij-ready te maken.”

Kolthof: “Dit verloopt via twee sporen. Het eerste is om woningen versneld aan te sluiten op (bestaande) warmtenetten. Daarvoor komen ongeveer 200.000 woningen in aanmerking. Spoor twee bestaat uit het stimuleren van warmtepompen. Deze intentie krijgt vorm binnen de Renovatieversneller, die overigens over meer gaat dan alleen warmtepompen. Ook isolatie-arrangementen en innovatieve verduurzamingsaanpakken zijn speerpunten. Corporaties die niet in de buurt van een bestaand warmtenet zitten, hebben belangstelling voor de warmtepomp. Een van de doelstellingen is om corporaties met elkaar in verbinding te brengen, zodat ze hun inkopen kunnen bundelen. Dat leidt mogelijkerwijs tot een aantrekkelijker prijsniveau en een extra stimulans om woningen te verduurzamen.”

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met ATAG Verwarming Nederland.

Comfortabel klimaat voor Ampt van Nijkerk

STULZ, partner voor klimaatbeheersing, voorzag het restaurant van het Golden Tulip-hotel Ampt van Nijkerk van een grid met luchtbehandelingskast inclusief warmtepompen. Eric Veltman: "Die installatie is plug & play, alles is vooraf gemonteerd en ingeregeld. De installateur heeft er geen omkijken naar."

Cascade van kleinere warmtepompen verwarmt kerkgebouw gasloos

Een besparing van 10.000 euro op verwarmingskosten. Dat is het resultaat van een ingrijpende verbouwing van de Petrakerk in Harderwijk en de plaatsing van een warmtepompinstallatie met vijf lucht/water-warmtepompen. Waarom is hier gekozen voor een cascade van warmtepompen die eigenlijk zijn bedoeld voor woningverwarming?<BR><BR>Tekst: Richard Mooi

Britse woningcorporatie wint Heat Pump City of the Year-award

De Britse woningcorporatie Together Housing heeft afgelopen week de Europese Heat Pump City of the Year 2020 gewonnen. De corporatie verduurzaamt zijn woningen in oude appartementsgebouwen middels een concept waarbij een wko, thermische 'loop' en individuele warmtepompen via zelflerende AI (artificiële intelligentie) worden aangestuurd.<BR><BR>Tekst: Bas Roestenberg

De Monobloc range die garant staat voor stil en betrouwbaar

De monobloc buitenunit van de Alfea Extensa M onderscheidt zich met een stijlvol uiterlijk en een stille, veilige werking. En met een capaciteit van 5-11kW en een watertemperatuur tot 60 graden, past deze warmtepomp zowel in nieuwbouw oplossingen als bestaande bouw. Door de all-in-one technologie (buffervat, ontkoppelingspomp, aftapkraan, geïntegreerde elektrische back-up en vuilafscheider) is de monobloc compleet en eenvoudig te installeren.

Warmtepompen en BENG-eisen, hoe zit dat?

Voor alle nieuwbouw, zowel woningbouw als utiliteitsbouw, geldt dat aanvragen van de omgevingsvergunning moeten voldoen aan de eisen van Bijna EnergieNeutrale Gebouwen (BENG). De aanvraag wordt op een viertal indicatoren getoetst. Bij drie daarvan heeft de warmtepomp een positieve invloed op de uitslag. Hoe zit dat?

Warmtepompverkoop krimpt voor vierde kwartaal op rij

In het derde kwartaal van 2024 zijn 23.000 warmtepompen voor woningen verkocht, bijna 40 procent minder dan in het derde kwartaal van 2023. Dit maakte Vereniging Warmtepompen vandaag bekend. Volgens de vereniging zijn de doelstellingen voor de verduurzaming van de gebouwde omgeving inmiddels "vrijwel onbereikbaar".

Inschrijving deelname Warmtepomp Innovatieroute geopend

Tijdens Vakbeurs Energie, van 15 t/m 17 oktober in de Brabanthallen in Den Bosch, organiseert Vakblad Warmtepompen dagelijks de Warmtepomp Innovatieroute. Deze route loopt langs een aantal stands waar experts in korte sessies alles over de nieuwste ontwikkelingen rond duurzame klimaattechnologie vertellen.

PFAS zit bij warmtepomp vooral in F-gas als koudemiddel

Een mogelijk Europees PFAS-verbod kan gevolgen hebben voor de warmtepompsector. Niet alleen omdat het een ban op sommige koudemiddelen betekent - al worden de meeste daarvan de komende jaren uitgefaseerd - maar ook omdat PFAS in de 'hardware' van warmtepompen zit. Duits-Zwitsers onderzoek relativeert dat laatste 'probleem'. Analyse van de componenten van een warmtepomp toont dat PFAS maar een minuscule fractie van het totaalgewicht van het apparaat beslaat.